.png)
Một số bệnh thường gặp trong nuôi cá chẽm và cách phòng trị
(*) Bài viết được trích từ Ths. Trần Quang Khánh Vân - Khoa Thủy Sản, ĐH Nông Lâm HuếNhững năm gần đây nghề nuôi cá biển nói chung, nghề nuôi cá chẽm nói riêng đã có những bước phát triển mạnh. Cá chẽm được quan tâm nghiên cứu để nuôi thương phẩm nhằm thực hiện phương hướng đa dạng hóa đối tượng nuôi, hình thức nuôi, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế. Sự quan tâm đó trở nên cấp thiết hơn khi trong những năm gần đây một số đối tượng truyền thống của nước ta như tôm sú, tôm hùm và nhiều đối tượng kinh tế khác thường xuyên bị dịch bệnh đe dọa gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Việc đưa các loài cá biển có giá trị kinh tế như cá chẽm vào thành phần loài nuôi và đa dạng hình thức nuôi sẽ là giải pháp thay thế hiệu quả, góp phần hạn chế nhưng rủi ro về kinh tế, ổn định, hiệu quả trong sử dụng diện tích mặt nước và góp phần cải tạo, cân bằng sinh thái môi trường ao nuôi.
Tuy nhiên, do việc mở rộng diện tích nuôi một cách bừa bãi, chưa có sự quy hoạch, phân vùng hợp lý, tư tưởng chủ quan, nóng vội, làm theo cảm tính, tự phát, xem nhẹ các vấn đề kỹ thuật, thời vụ… dẫn đến hậu quả môi trường nước nuôi bị ô nhiễm nghiêm trọng, đồng thời do chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu nên tình hình dịch bệnh trên cá chẽm xảy ra ngày càng nghiêm trọng.
Một số bệnh thường gặp trong nuôi cá chẽm, nguyên nhân và dấu hiệu bệnh lý
Cá mắc bệnh từ các nguyên nhân chủ yếu sau, thứ nhất nguồn giống thả nuôi chưa được kiểm tra chất lượng, giống mang sẵn mầm bệnh nhưng chưa được xử lý diệt trùng. Khi cá thả xuống nuôi một thời gian gặp thời tiết thay đổi thuận lợi mầm bệnh sẽ phát triển, kết hợp sức khỏe cá còn non nên bệnh càng dễ dàng phát sinh. Tiếp đến là do nguồn nước, vì chủ yếu là nuôi dựa vào tự nhiên không có biện pháp xử lý, nguồn nước kém chất lượng do bị ô nhiễm hóa chất độc, vi khuẩn, vi rút, hàm lượng chất hữu cơ cao, hàm lượng chất khí độc tích tụ… Sự xâm nhập của nước ngọt vào các mùa mưa, nước sứa độc là một trong những nguyên nhân gây chết cá chẽm nuôi… Ngoài ra, mật độ cao cũng là nguyên nhân phổ biến gây chết cá. Cá được nuôi với mật độ cao dễ bị xây xát do va chạm, vì vậy sẽ tạo điều kiện cho tác nhân cơ hội xâm nhập, mặt khác khi lượng chất thải ra môi trường cao, lượng oxy hòa tan thấp… sẽ gây ngộ độc cho cá. Thời tiết biến động thất thường cũng là nguyên nhân gây chết cá, đặc biệt là yếu tố nhiệt độ nước thay đổi đột ngột vào tháng 12 đến tháng 2 (có thể xuống thấp đến 18 - 22ºC) hoặc nhiệt độ tăng cao vào tháng 3 đến tháng 5 (lên đến 35 - 39°C) đều làm cá bị sốc, bỏ ăn, yếu, tạo điều kiện cho sinh vật gây bệnh phát triển, làm cá dễ dàng mắc bệnh.
STT
|
Bệnh
|
Tác nhân
gây bệnh
|
Dấu hiệu bệnh lý
|
1
|
Bệnh mòn vây và cụt đuôi.
|
Vi khuẩn
|
Cá có màu sắc nhợt nhạt, hoạt động kém, các vây bị ăn mòn đặc biệt là vây đuôi. |
2
|
Bệnh lymphocystic
(bệnh u sần)
|
Virus
|
Cá bệnh xuất hiện các u lồi màu trắng, nâu hay hồng tại một vị trí bất kỳ trên bề mặt cơ thể cá. |
3
|
Bệnh lở loét, xuất huyết
|
Vi khuẩn
|
Cá kém ăn hoặc bỏ ăn, bơi lội chậm chạp, bơi trên tầng nước mặt, xuất huyết trên thân và các gốc vây, mắt lồi. |
4
|
Bệnh hoại tử thần kinh
|
Virus
|
Cá bơi lòng vòng, không có định hướng.
|
5
|
Bệnh đỉa cá
|
Đỉa cá
|
Đĩa cá ký sinh ở da, vây, mang và xoang miệng của cá để hút máu, gây tổn thương tại nơi chúng ký sinh. |
6
|
Bệnh trùng bánh xe
|
Trùng bánh xe
|
Ký sinh trùng này thường bám ở da,vây, hốc mũi và mang. Khi cá mới mắc bệnh, mình cá có lớp nhớt màu hơi trắng đục. Bệnh nặng cá có màu sắc nhợt nhạt, tiết nhầy trắng đục trên thân, mang, vây xơ mòn.
Cá bệnh thường nổi đầu và thích tập trung nơi nước chảy.
Thích cọ mình vào thành bể hoặc cây cỏ và cảm giác như ngứa ngáy. |
7
|
Bệnh môi trường
|
Môi trường
|
Cá nổi đầu, bơi lờ đờ, kém ăn |
 |
| Cá chẽm bị lở loét. Ảnh minh họa. |
Một số biện pháp phòng và trị bệnh trên cá chẽm nuôi ao và nuôi lồng
# Phòng bệnh trên cá chẽm:
- Chọn vị trí ao nuôi và vị trí đặt lồng thích hợp- Cải tạo ao triệt để
- Chọn giống tốt, giống phải được qua kiểm dịch
- Thức ăn đảm bảo chất lượng tốt, cho ăn đầy đủ
- Quản lý tốt các yếu tố môi trường ao nuôi
- Thường xuyên tắm cá bằng nước ngọt
# Trị bệnh xuất huyết, lở loét do tác nhân vi khuẩn.
Định kỳ 5-7 ngày tắm nước ngọt cho cá với 1 trong 4 loại thuốc, hóa chất sau: Formol 50-100ppm, KmnO4 2-5ppm, CuSO4 2-4ppm và Oxytetracylin 5-10ppm.
Hình 2. Cá chẽm bị đĩa bám ở vòm miệng (trái), cá chẽm bị mòn vây, cụt đuôi (phải)
Nguồn: UV-Việt Nam - Tám Miền Tây t/h..
